Thơ văn dịch

Người dịch: Ly Thúy Nguyễn

Ruồi xanh

Mahmoud Darwish

Cảnh tượng vẫn vậy. Mùa hè đổ mồ hôi, và một trí tưởng tượng không thể nhìn vượt đường chân trời. Và hôm nay tốt hơn ngày mai. Nhưng người chết thì là chuyện mới. Ngày nào họ cũng được sinh ra và khi đi ngủ cái chết đưa họ đi khỏi sự hôn mê để tiến vào giấc ngủ không mơ. Không đáng để mà tính họ. Trong số họ chẳng ai hỏi xin người nào giúp đỡ. Những giọng nói tìm kiếm ngôn từ trong vùng đất trống, và tiếng vọng quay trở về rõ ràng, đau đớn: “Ở đây không có người.” Nhưng có ai đó lại nói: “Kẻ giết người có quyền bảo vệ bản năng giết người,” khi người chết nói khi đã muộn, “Người bị hại có quyền bảo vệ quyền được thét.” Lời mời cầu nguyện vang lên để hộ tống những đám tang không tài nào phân biệt được: những quan tài dâng vội lên không, vội vàng chôn cất — thời gian đâu mà thực hành nghi lễ, người chết đang đổ về từ các cuộc tấn công khác, một thân hay cả nhóm, hoặc cả gia đình không để lại con côi hay cha mẹ khóc than. Bầu trời xám như chì và mặt biển xám xanh, nhưng màu máu bị che khỏi máy quay bởi những đàn ruồi xanh.

Mặt trăng mười tám năm sau

Mu’ine Bessissou, Palestine

Ở nơi này các dấu chân ngừng bặt.

Ở nơi này đằng sau đá tảng, lều, cây cỏ

Mặt trăng nằm cùng bầy sói, chó hoang, và đất sỏi

bán gương mặt mình

đổi lấy cái dao găm, ngọn nến, và một dải mưa

Đừng ném đá vào những bếp lửa của họ

Đừng ăn trộm những cái nhẫn thuỷ tinh

từ ngón tay của người du mục.

Họ đang nằm ngủ;

như là cá, sỏi đá, cỏ cây.

Ở nơi này các dấu chân ngừng bặt.

Ở nơi này mặt trăng rền rĩ đau sinh.

Du mục ơi!

Hãy cho nàng những cái nhẫn thuỷ tinh

Và những chiếc vòng tay xanh biển.

Tình nhân từ Palestine (1966)

Mahmoud Darwish - Badreddine M. Bennani - Ly T. Nguyen

Mắt người là cái gai trong tim;

tôi bị thương, mà lại yêu thương nó

chọn che chắn nỗi đau này khỏi gió.

Tôi đẩy nó vào sâu nữa 

Giấu nó khỏi những ban đêm và những buồn rầu,

và vết thương đó là nguồn sáng của những vì sao.

Hiện tại của tôi khiến tương lai của nó

quan trọng với tôi hơn cả linh hồn mình.

Khi mắt chúng ta chạm nhau, tôi liền chóng quên

rằng đã có lần, đằng sau những cánh cửa đóng chặt,

Chúng ta có đôi.

Lời lẽ của người là bài ca

tôi gắng hát,

nhưng nỗi đau bao trùm đôi môi của mùa xuân.

Như chim én, lời người chao cánh.

Với tình yêu dẫn lối,

chúng bỏ hoang cánh cổng nhà mình

và ngưỡng mùa thu ở đó.

Những tấm gương vỡ của chúng ta nát vụn;

Niềm đau tôi một ngàn mảnh;

Ta thu nhặt từng mẩu âm thanh.

Ta chỉ có thể hoàn thiện bản bi ca cho đất nước mình.

Ta sẽ trồng nó giữa một cây đàn guitar

Và dạo nhạc trên những tầng bi kịch

cho những mặt trăng sứt nẻ và cho sỏi đá.

Nhưng tôi đã quên rồi...

Nói tôi nghe, người có giọng nói không quen:

Sự ra đi của người liệu có làm đàn lia rỉ sét

hay đó là do sự im lặng của tôi?

Ngày hôm qua tôi thấy người ở cảng

Người là kẻ lữ hành cô đơn không tiếp tế.

Tôi chạy đến người như trẻ mồ côi

hỏi trí tuệ của những người cha của chúng ta:

"Tại sao ngọn cây cam xanh--

bị tha lôi vào tù và qua bến tàu,

và bất kể hành trình,

hay mùi muối và niềm khao khát--

Tại sao nó cứ mãi xanh?

Và tôi viết vào sổ nhật ký:

"Tôi yêu trái cam và ghét bến tàu."

Tôi đứng ngoài cảng

để nhìn thế gian với đôi mắt mùa đông.

Chỉ có vỏ cam thuộc về chúng ta,

đằng sau tôi là hoang mạc.

Tôi đã thấy người trên những ngọn núi phủ đầy cây tầm ma;

Người là kẻ chăn cừu không cừu,

bị săn đuổi giữa những hoang tàn.

Người là sân vườn của tôi

khi tôi xa nhà.

Tôi sẽ gõ cửa, trái tim tôi,

bởi trong trái tim tôi

có những cánh cửa và ô cửa sổ, xi măng và đá được xây.

Tôi tuồng đã thấy người trong những cái giếng 

và ở vựa lúa, bị đập tan.

Tôi đã nhìn thấy người trong những quán nhảy đêm đứng đợi bàn.

Tôi tuồng đã nhìn thấy người trong hàng nước mắt và những vết thương.

Người là một hơi thở trong veo của cuộc đời;

Người là giọng nói của môi tôi;

Người là nước... Người là lửa.

Tôi tuồng đã thấy người trước một miệng hang,

phơi lên dây những cái giẻ con côi.

Tôi tuồng đã thấy người trong cửa hàng và trên đường phố,

trong các chuồng bò và những hoàng hôn.

Tôi tuồng đã thấy người trong những khúc ca của những con côi và những kẻ khốn cùng.

Tôi tuồng đã thấy người trong muối cát.

Dung nhan người là vẻ đẹp đất đai, 

của con trẻ, và những nụ nhài

Tôi thề nguyền 

lông mi mình sẽ lấy dệt một tấm màng 

Rồi thêu vào nó những lời kinh cầu cho mắt người 

và một cái tên 

khi được tắm tưới bằng trái tim 

đẫm tình thương của người

sẽ khiến cây mọc xanh lần nữa.

Tôi sẽ viết câu thơ trân quý hơn tử đạo

và cả những cái hôn:

"Palestine đã luôn ở đây, và sẽ luôn tồn tại!"

Một đêm bão tôi mở cửa sổ

và nhìn thấy vầng trăng bị cắt tỉa.

Tôi nói với ban đêm: "Biến đi

Biến khỏi hàng rào bóng đêm!

Ta có hẹn với ánh sáng và ngôn từ."

Người vẫn là khu vườn trinh nguyên của tôi

Chừng nào là những bài hát của mình

vẫn là gươm khi tước ra khỏi vỏ.

Người trung thành như hạt

Chừng nào những bài hát của mình

còn nuôi nấng đất đai...

Người là cây cọ trong tâm,

Gió bão hay rìu của thợ rừng cũng không chặt được. 

Những bím tóc của người đã được tha

bởi lũ thú hoang ở sa mạc và rừng rú.

Nhưng tôi là kẻ lữ thứ.

Niêm tôi lại bằng đôi mắt của người đi.

Hãy đưa tôi đến chốn nao người ở--

hãy đưa tôi đến nơi nào người đi.

Trả lại cho tôi sắc hồng trên gương mặt,

và hơi ấm cơ thể mình,

Thanh nhẹ trong tim và ánh nhìn,

Muối trong bánh mì và nhịp độ,

vị của đất... Đất mẹ ơi.

Che chắn cho con bằng ánh mắt người.

Hãy lấy con đi như tích vật từ dinh thự của lầm than;

Lấy con đi như một diễn phần của bi kịch ca;

Lấy con đi như một món đồ chơi, một viên gạch từ căn nhà cũ

để cháu con chúng ta sẽ nhớ mà trở về.

Mắt người là của Palestine;

Tên người là của Palestine;

Những giấc mơ và đau thương của người;

Mạng che mặt, bàn chân, hay cơ thể;

Lời lẽ và sự im lặng của người, đều là của Palestine.

Khai sinh...và cái chết.

Tôi mang người đi trong những cuốn sổ cũ;

Người là lửa cho thơ tôi,

đưa tôi đi mọi chốn.

Dưới tên người tôi hô lớn đến các vùng thung lũng:

"Ta biết ngựa của quân Roman

dù cho chiến trường đã đổi.

Hãy trông chừng sấm sét

Bài ca của ta khắc trên đá granite.

Ta là ngọn lửa của tuổi trẻ và gian hùng hiệp sĩ.

Ta là kẻ phá đá mở đường.

Thơ của ta là diều hâu

Bay lượn trên đường biên giới Levantine." 

Dưới tên người tôi mắng nhiếc quân thù:

"Sâu bọ, hãy ăn thịt ta nếu ta rũ ngủ.

Trứng kiến không sinh ra diều dâu,

Và trong vỏ trứng của adder

là một con rắn độc.

Ta biết ngựa quân Roman,

nhưng ta cũng biết

rằng ta là ngọn lửa của tuổi trẻ và gian hùng hiệp sĩ!"

Đủ cho tôi

Fadwa Tuqan

Đủ cho tôi, được nằm trong lòng mẹ

Được vùi chôn trong đất mỡ ru hời

Được biến mất thành xuân xanh một đoá

Rực rỡ ngày dài cho con cháu tôi chơi

Đủ cho tôi, để thân này nằm lại

Trọn vòng ôm thổ nhưỡng quê hương

Được gần gụi như bàn tay nắm đất

Cọng cỏ xanh, nhành hoa dại rất thường

—

Bio: Ly Thuý Nguyễn (y/thị) kêu gọi các đồng nghiệp, người viết vẽ và nghệ sĩ sử dụng tiếng Việt hãy viết về/cho một Palestine tự do và một thế giới không hung ác.